مرحومه شهلا ریاحی
ایشان چهارشنبه گذشته به آسمان پرکشیدند. در زمان وفات نود وسه سال داشتند.
اهمیت بسیار زیاد استاد "شهلا ریاحی" در تابوشکنی ایشان است.ایشان اولین بانوی کارگردان فیلم درایران بودند.تا پیش از ایشان ،هیچ تاج بانویی از ایران ،کنترل دوربین و صحنه را در دست نگرفته بود،"قدرت الزمان وفادوست" نام شناسنامه ای ایشان است.
در زمان محمدرضاشاه ،رسم براین بود که بازیگران زن را در تیتراژ آغازین و پایانی با نام خالی مستعار ،ثبت می کردند که البته این رسم غلط از سال پنجاه ونه شمسی به بعد تغییر یافت. ایراد اصلی این کار در این نکته نهفته بود که بعدها هنگام نگارش دانشنامه های سینمایی نام اصلی بسیاری از بازیگران زن از قلم می افتاد و یا اصلا معلوم نبود که یک بازیگر خانم،دقیقا چند فیلم ،بازی کرده است.هنرمند بزرگ ایران،مرحوم استاد اسماعیل ریاحی که درسال هشتاد و نه شمسی چهره در نقاب خاک کشیدند،همسر ایشان بودند.
فیلم های سینمایی «مرضیه» و «می خواهم زنده بمانم»مهم ترین نقش آفرینی های ایشان است.اهمیت مرحومه شهلا ریاحی بیشتر در دوبلاژ مشخص می شود،صدای بسیارخاصی داشتند که در آن دستگاه وتونالیته اصلا و ابدا کس دیگری بدیل ایشان نبود.آخرین حضور ایشان در مقابل دوربین دنیای هنر،به سال نودوپنج خورشیدی و فیلم "نهنگ عنبر دو" مربوط می شود.بهترین کارگردانی فیلم ایشان مربوط به فیلم «مرجان»و سال سی و پنج خورشیدی می شود.
در مقام کارگردان ،واقع گرا بودند.البته سینمای ایران در پیش از سال پنجاه و نه(منهای کارهای مرحوم استادسهراب شهیدثالث)خورشیدی،پر از اغراق و احساس بود.در حقیقت سینمای آن دوران ،ادراکی دیگر از سینمای گیشه هندوستان بود.اما در آن فضا هم ،سینمای،شهلا ریاحی ،کم اغراق تر از کلیت سینمای ایران بود.فیلم«مرجان»را اولین نویسنده جدی سینمای ایران(منوچهر کی مرام)نوشت و محمدعلی جعفری بازیگر نقش اول آن بود.بعد از استاد شهلا ریاحی ،شاهد نسل بالنده ای از کارگردانان زن ایرانی بودیم ،که هر کدام برگ زرینی در تاریخ سینمای آسیا به شمار می روند،بسیاری از هنرمندان امروز ایران از شاگردان مستقیم وغیر مستقیم تاج بانو شهلا ریاحی و همسر نازنینشان هستند علی الخصوص هنرمندان عرصه دوبلاژ.
در دوره ای که استادشهلا ریاحی پابه عرصه هنر هفتم گذاشتند،میدان برای خانم های ایرانی بر اساس خرافاتی چون،روی زن خوب را نه خورشید می بیند و نه ماه و زن که نان آور خانه شد،باید،درب آن منزل را گل گرفت،بسیار تنگ بودو هر هنرمند زنی که روی پای خود می ایستاد،تو گویی ،سهراب مرادی یا هادی پانزوان دومی بود که ده ها من ،وزنه سنگین را ،در یک آوردگاه جهانی به سختی وبا زانوانی لرزان و عرق کرده و پر از اضطراب و تنش از پیروز شدن یا شکست خوردن وحذف شدن ،کنترل می کرد وبالای سر می برد.در چنین فضای پر اضطرابی،ایستادن و جنگیدن و عرق ریختن ،زیر نور پر حرارت پروژکتورهای داغ تنگستنی ،واقعا کم از مبارزه سهراب مرادی وهادی پانزوان با پولاد سرد نبود.منتها مبارزه ای مفهومی واز جنس معنا،و اولین کسی که به قامت بلند روح خود ،مچ بند بست،آمونیاک نفس کشید و بر دستان پودر مالید،شهلا ریاحی بود.در عرصه بازیگری بانوان ایرانی ،شهلا ریاحی چندان اعجوبه ای به شمار نمی آمد(زیرا در آن دوران طلایی،بازیگران بزرگی چون،مرحومه استاد حمیده خیرآبادی و مرحومه استاد نیکوخردمند حضور داشتند که کیفیت بازیگریشان بسیار بالاتر از مرحومه شهلا ریاحی بود).اما در عرصه کارگردانی و دوبلاژ،ایشان،ستاره بی نظیری بودند که تا اکنون،مانندشان ،دیده نشده است ،اما حضور پررنگ چهره های متعدد بازیگری در دوره ایشان،سبب شد که به عنوان بازیگر،هیچگاه نتوانند به یک فوق ستاره بدل شوند(البته بسیاری از کارگردانان بزرگ سینمای جهان ،مانند مرحوم استاد کیارستمی و ویتوریو دسیکا،عملا سینما را کودک حقیقت می دانند واصلا به ستاره پروری در گیشه اعتقادی ندارند ،در مقابل این گروه،عده عظیمی از کارگردانان بزرگ سینمای جهان،مانند کوئین تین تارنتینو و کریستوفر نولان ،قرار دارند که معتقدند،سینما بر محور فوق ستاره ها می چرخد).سینمای ایران ،تا ابد مرهون زحمات خانواده ریاحی است.
"کایدوسینما،فرانس بیست و چهار،بریتانیکا"
