بلاتکلیفی مدیریت؛ عامل تخریب محور ساسانی ثبت جهانی شده فارس
میلاد وندائی، باستان‌شناس
سرزمین پارس را می‌توان خواستگاه خاندان ساسانی دانست؛ اردشیر بابکان موبد موبدان، معبد آناهیتا در شهر استخر(نزدیک مرودشت امروزی) علیه خاندان اشکانی شورش کرد و پس از آن بخش‌های جنوبی این خطه یعنی فیروزآباد را به عنوان پایتخت خود برگزید. او در سال ۲۲۴ میلادی قدرت را در سرزمین ایرانشهر به دست گرفت و پس از آن فارس تبدیل به سرزمین مقدس برای خاندان ساسانی شد.
پس از آن بود که سرتاسر سرزمین ایرانشهر در غرب، از فیروزآباد تا فراشبند و کازورن و نورآباد ممسنی و در شرق، از لار تا داراب و استهبدان و سروستان و مرودشت، مکانی مقدس برای بروز هرگونه خلاقیت هنری و معماری شد.
برهمین اساس می‌توان این بخش از خاک ساسانیان را حاصلخیزترین بخشی دانست. سرزمینی که تعدد آثار ساسانی در آن بسیار بالا است و خوشبختانه بسیاری از این آثار نیز با گذار تاریخ امروزه برای ما سالم باقی مانده و تبدیل به یکی از ارزش‌های مهم جهت هر چه بهتر شناختن این سلسله بزرگ براساس داده‌های باستان‌شناسی است و همچنین تبدیل به ظرفیتی برای برنامه‌ریزی در توسعه پایدار گردشگری شده است.
از اواخر دهه ۸۰ بود که برنامه‌ریزی برای یکپارچه‌سازی و هماهنگی برنامه‌های جامع برای ارتقاء و شناخت هر چه بهتر محوطه‌های شاخص ساسانی استان فارس مطرح شد و طرح «ثبت جهانی کردن محور ساسانی» استان فارس کلید خورد. سرانجام در تیرماه امسال با پشتکار چند تن از اساتید باستان‌شناسی استان فارس و حمایت سازمان میراث فرهنگی، این محور در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. اما دریغ از حداقل حمایت از سوی اداره میراث فرهنگی استان فارس در پروژه ثبت جهانی محور ساسانی!
این اداره کل حتی با عدم برنامه‌ریزی مدون و انجام پروژه‌های غیرحرفه‌ای حتی به پروژه هماهنگی برنامه‌های جامع در محور ساسانی فارس رفتاری آسیب زننده داشت. برای مثال، می‌توان به مرمت‌های بدون برنامه و طرح مرمتی که در چهارطاقی‌های ساسانی به ویژه در محور کازرون، فراشبند و فیروزآباد طی سال‌های ۹۰ تا ۹۳ اشاره کرد. هزینه‌هایی که نه تنها نتوانست مرمت جامعی این آثار را در پی داشته باشد که حتی اقدامات انجام شده فاقد طرح مرمت بودند و با سپردن پروژه‌ها به افراد غیرحرفه‌ای و غیرمتخصص، لایه‌های با ارزش باستان‌شناسی محوطه‌های داخل محور ساسانی فارس را نیز نابود کرد. امروزه این افتضاحات مرمتی هنوز هم در زیر پایه‌های چهارطاقی‌ها قابل مشاهده است و کسی جز مدیریت میراث فرهنگی استان فارس نمی‌تواند در قبال این اتفاقات، مقابل مردم پاسخگو باشد.
طی این هفت سال که پروژه ثبت جهانی محور ساسانی فارس کلید خورد، حتی نمی‌توان فعالیت‌های زیرساختی شاخصی را نیز از سوی اداره میراث فرهنگی استان فارس در این مسیر مشاهده کرد. تنها افتخار اداره کل میراث فرهنگی استان فارس در محور ساسانی، تاسیس تنها چند چشمه سرویس بهداشتی بود.
ای کاش مدیران استان فارس که از لابی‌های سیاسی برای حفظ صندلی خود بهره می‌برند، اندکی نیز از قدرت لابی‌گری سیاسی خود در تامین بودجه جهت پیشرفت و توسعه مسیرهای تاریخی و گردشگری استان فارس استفاده می‌کردند. به همین دلیل است که بودجه ۲۰۰ ملیون تومانی بخش گسترده‌ای از محور ساسانی فارس همچون یک شوخی برای حفاظت از این مسیر و نشانه‌ای از عدم مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب در مدیریت کلان استان فارس با چشم‌انداز صحیح و برنامه‌ریزی شده با موضوع محور ساسانی فارس است.
بدتر از همه اما افزایش شنیده‌ها‌یی است که براساس آن‌ها مدیریت کنونی میراث‌فرهنگی استان فارس نه تنها در ششماه گذشته که محور ساسانی فارس به ثبت جهانی رسید، کمکی به این پروژه نکرده است که در فکر آن است تا مدیریت این محور را برای دوران پسامدیریت خود به نام خویش سند بزند تا در صورتی که روزی اگر کرسی مدیریت میراث‌فرهنگی استان فارس را از دست داد بر کرسی پایگاه جهانی محور ساسانی فارس تکیه بزند!
شنیده‌های موجود از تلاش مدیرکل میراث‌فرهنگی استان فارس برای در اختیار گرفتن مدیریت پایگاه میراث جهانی محور ساسانی فارس در حالی به گوش می‌رسد که دکتر «علیرضا عسگری چاوردی» بیشترین تلاش‌ها برای ثبت جهانی محور ساسانی فیروزآباد فارس را انجام داد و ۸ سال متوالی بدون جیره و مواجب، مدیریت افتخاری این پروژه را برعهده داشت و یک تنه با همکاری دوستانش بار عظیمی از تکمیل پرونده ثبت جهانی محور ساسانی فارس را بر دوش کشید.
دکتر عسگری چاوردی بود که توانست با همکاری معاون میراث‌فرهنگی کشور، پرونده محور ساسانی فارس را با خون دل خوردن فراوان و تعهد و دغدغه‌ای که از یک باستان‌شناس انتظار می‌رود به ثبت جهانی برساند. در این پروسه اداره کل میراث‌فرهنگی استان فارس نه تنها کمکی به تکمیل پرونده نکرد که حتی چوب لای چرخ این پروژه گذاشت و از هیچ تلاشی برای جلوگیری از صدور حکم مدیریت علیرضا عسگری چاوردی برای عهده‌دار شدن مدیریت پایگاه جهانی محور ساسانی فارس دریغ نکرد.
این اداره کل حالا در دسته گل تازه خود براساس شنیده‌ها، هفته گذشته مجوز انفجار برای تعریض جاده مسیر فیروزآباد را صادر کرد! براین اساس می‌توان ادعا کرد که آیا محور ساسانی فارس و پایگاه میراث‌جهانی فیروزآباد نیازمند یک مدیر عاشق کار و دغدغه‌مند است یا آن که باید مدیریت این محوطه مهم ثبت جهانی شده را به مدیران لابی‌گر و دستوری محول کرد؟
محور ساسانی فارس همچون یک دانشگاه، شاخه‌های مهمی از باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی و علوم تاریخ سیاسی را در خود جای داده است که با یک برنامه‌ریزی علمی و شاخص می‌تواند در مسیر گسترش و پیشرفت توسعه پایدار گردشگری قدم بردارد.
حتی می‌تواند به افزایش اشتغال و سطح فرهنگی مردم منطقه در چشم‌انداز برنامه‌ریزی آینده بیانجامد. تکمیل پروژه محور ساسانی فارس و تحقق اهداف این محور جهانی، نیازمند یک مدیر با درجه و اعتبار بین‌المللی است تا بتواند با انجام تعاملات حرفه‌ای و دلسوزانه، آینده مناسبی برای این مسیر رقم بزند. نه آن که یک کارشناس یا مدیر محلی بر مدیریت این محور مهم جهانی کشور تکیه بزند.
محوطه بیشاپور شاهد خوبی برای این مدعا است. در تمام این سال‌ها نه تنها حتی یک پروژه بین‌المللی در محوطه باستانی بیشاپور انجام نشده که حتی پروژه‌های بین‌المللی پیشنهادی نیز رد شده‌اند تا خدای ناکرده کاری انجام نشود که از قد برخی مدیران محلی بالاتر باشد!؟
انجام کارهای بزرگ در این کشور نیازمند به کار گرفتن آدم‌های بزرگ است. افرادی که قدرت انجام کار داشته باشند. میراث ایرانشهر ایران نیز در محور ساسانی فارس اکنون نیاز به افراد دلسوز دارد که با تعهد و تخصص بتوانند گام‌های بلند بردارند. با این نگاه، پیشرفت پروژه محور ساسانی فارس می‌تواند امتیاز و ظرفیتی برای مردم منطقه باشد و این مسیر جز با به کار گرفتن مدیرانی که مردم را بیشتر از خود دوست داشته باشند و برای خدمت به آن‌ها قدم بردارند، ممکن نیست!
منبع :https://www.sedayemiras.ir
