نیم نگاهی به نظام گذران اوقات‌فراغت مردان ایرانی در دوره صفویه
جمعه, ۱۲ خرداد ۱۳۹۶، ۱۱:۰۵ ق.ظ
دوره صفویه به ویژه از لحاظ سیاسی یکی از دوره‌های جالب و نیز پیچیده تاریخ متاخر ایران بوده است. از ویژگی‌های بارز دوره صفویه می‌توان به وجود حکمرانانی قدرتمند اشاره کرد که در گذر از روزگار آشوب پس از ایلخانان، بر همه ایران زمین تسلط یافته بودند. صفویان همچنین توجهی فراوان به پدیده شهرسازی، به‌گونه‌ای که امروزه می‌شناسیم، داشتند؛ یعنی شهرهایی که ارکان گوناگون اجتماعی برای برآوردن خواسته‌های شهروندان داشته‌اند. پدیده‌ای به نام قهوه خانه به‌عنوان مثال در شهر دوره صفوی تعریف شده بود. اگرچه در ایران امروزی نیز چنین عنصری دیده می‌شود، شباهت آن اما با نوع صفوی قهوه‌خانه اندک است. قهوه‌خانه عصر صفوی به بیانی بهتر، ایرانی‌شده و شرقی‌شده همان کافه‌هایی است که در فرانسه سده نوزدهم میلادی،محفل گردهمایی بزرگانی چون فیتزجرالد و همینگوی بوده است. روشنفکران جامعه، خوشنویسان و عناصری به‌عنوان نمایندگان بدنه هنر و فرهنگ یک اجتماع، در این قهوه‌خانه‌ها گردهم می‌آمدند. تذکره نصرآبادی، یکی از متن‌هایی است که در جای‌جای آن از قهوه‌خانه‌های فرهنگی دوره صفوی سخن به میان می‌آید. نویسنده تذکره، به‌عنوان مثال از فردی به نام میرزا ترابای اصفهانی یاد می‌کند که چیزی در باب هنر خطاطی نمی‌دانسته تا این‌که در یکی از قهوه‌خانه‌ها به حضور میرعماد خوشنویس مشهور می‌رسد، با وی سخن می‌گوید. پس از آن‌که افتخار شاگردی خوشنویس بزرگ را می‌یابد، به خانه استاد رفته، روزهای متمادی به مشق خط می‌پردازد.
